ኢልያህ ማህሙድ

በአላህ ስም እጅግ አዛኝ እጅግ ሩህሩህ በኾነው እንጀምርና በመቀምቀሚያው ዘመን የመጨረሻ ነብይ ኾነው በተላኩ ሙሐመድ (ሰለላሁ ዐለይሂ ወሰለም) ላይ የአላህ ሰላምና እዝነት ይውረድ ብለን ቀጠልን፡፡ ወዳጄ እንደምን ከረሙ? ዛሬ በአላህ ፈቃድ ከላይ ርእስ ባደረግነው ላይ አንድ ሰው ቁርአን በግልጽ ተሳስቷል በሚል ከውርስ ጋር የተያያ ስሌት አምጥቶ “ ይህ እጅግ ግልጽ የኾነ ስህተት ነው፤ ፈጣሪ እንዲህ ዓይነት የኹለተኛ ክፍል ተማሪ የማይሰራውን እንኳን ስህተት ይሰራል ብሎ ማመን አይቻልም…ይህ ቁርአን በእርግጥም የፈጣሪ ቃል አለመኾኑን ያረጋግጣል…” ካለ በኋላ “ሙስሊሞች…ወደ ክርስቶስ ትመጡ ዘንድ የዘወትር ጸሎታችን ነው” ብሎ ወደ ራሱ ሃይማኖት ጋብዞናል፡፡ ወዳጄ እስኪ አብረን ስሌቱን እንስራና ማን ወደ ሃይማኖቱ መጋበዝ እንዳለበት በጋራ እንፍረድ!!!እንደ ኹሌውም በምንሰራው ስራ ኣላህ ኢኽላሱን እንዲለግሰን፣ ከታይታና ይስሙልኝ ከነፍስያም ግራሞት እንዲጠብቀን እንለምናለን፡፡

ሰውዮው ሲሞት ትቶት የሄደው የገንዘብ መጠን 48000፣ ለውርስ የቀረቡት የቤተሰብ አባላት ደግሞ እንደሚከተሉት ናቸው፡-
1. ሚስት
2. ሦስት ሴት ልጆች
3. እናትና አባት

ሚስት በዚህ አግባብ ትወርሳለች “ለናንተም ልጅ ባይኖራችሁ ከተዋችሁት ንብረት ለእነርሱ (ለሚስቶች) ከአራት አንድ አላቸው፡፡ ለእናንተም ልጅ ቢኖራችሁ ከተዋችሁት ንብረት ለእነርሱ ከስምንት አንድ አላቸው” አኒሳእ/12
ሴቶች በዚህ አግባብ ይወርሳሉ “ከሁለት በላይም የኾኑ ሴቶች ብቻ ቢኾኑ ለእነሱ (ሟቹ) ከተወው ረጀት (ድርሻ) ከሦስት ሁለት እጁ አላቸው፡፡ አንዲትም ብትኾን ለርሷ ግማሹ አላት፡፡” አኒሳእ/11
አባትና እናት በዚህ አግባብ ይወርሳሉ “ለአባትና ለእናቱም ለእርሱ ልጅ እንዳለው ከሁለቱ ለያንዳንዱ ከስድስት አንድ አላቸው፡፡ ለእርሱም ልጅ ባይኖረውና ወላጆቹ ቢወርሱት ለእናቱ ሲሶው አላት፡፡ ለእርሱም ወንድሞችና እኅቶች ቢኖሩት ለናቱ ከስድስት አንድ አላት፡፡” አኒሳእ 11
ከወንዶች ውርስ አኳያ መልክተኛው (ሰለላሁ ዐለይሂ ወሰለም) እንዲህ ብለዋል “ ውርሶችን ለሚገባቸው አካላት አድርሱ፤ የተረፈ ካለ (ለመውረስ ከመጡት ወንዶች መካከል) በውርስ የበላይ ለኾነው ስጡ”

አኹን ወደ ማከፋፈሉ እንግባና ያሉትን ሕግጋት እንይ፡-

አስል 24
ሚስት (1/8) = 3
3 ሴቶች (2/3) = 16
እናት (1/6) = 4
አባት (1/6) እና የተረፈ ካለ = 4

ለእነዚህ ክፍልፋይ ቁጥሮች አካፋይ ኾኖ በጋራ የሚያገለግለው ቁጥር 24 ነው፡፡ይህንን በውረስ ሳይንስ “አስል” እንለዋለን፡፡ ይህ ማለት የሚወረሰው ንብረት ለ24 ይካፈላል ማለት ነው፡፡ ከዚያ በፊት ግን የእያንዳንዱን ሰው ድርሻ ከጠቅላላው 24 ላይ እያነሳን እናካፍል፡፡ ከላይ ሰንጠረዢ ላይ እንደምናየው ሚስት 3 እጅ (ከ24 ላይ1/8 ኛውን ስናነሳ ማለት ነው)፤ ሴቶቹ 16 እጅ፣ እናት 4 እጅ፤ አባትም 4 እጅ ይደርሳቸዋል፡፡ ነገር ግን ይህንን ድርሻቸውን ስንደምር 24 ሳይኾን 27 ይመጣል፡፡

ቁርአን ተሳስቷል ብለው የደመደሙ አካላት እዚህ ድረስ መጥተው ከዚያም ምን መደረግ እንዳለበት ሳያውቁ በቀጥታ በክፍልፋዩ የሚወረሰውን 48,000 ብር አባዙና 54,000 ብር ላይ ደረሱ፡-
ሚስት (1/8) ( 48,000)= 6000
ሴቶች (2/3)(48000)= 32000
እናት (1/6)(48000)=8000
አባት (1/6)(48000)=8000
———————–
ጠቅላላ ድምር = 54,000
—————————–
በኢስላም ውርስ ሕግ ንብረቱን ማከፋፈል ከመጀመራችን በፊት፣ “አስሉን” ለኹሉም ባለመበት ካከፋፈልን በኋላ የድርሻዎቹ ድምር ከ”አስሉ” እኩል ካልኾነ “ዐውል” የሚባል ሌላ ሒሳብ ውስጥ እንገባለን፡፡ ለምሳሌ እዚህ ጋር የኹሉንም ድርሻ (ሰህም) ስንደምር ሚስት (3) + ሴቶች (16) + አባት (4) + እናት (4) = 27 ይመጣል፡፡ ይህ ደግመ ከአስሉ (24) ይበልጣል፡፡ ስለዚህ “ዐውል” ስናደርገው አስሉ 24 መኾኑ ይቀርና 27 ይኾናል፡፡ ይህ ማለት ጠቅላላ ንብረቱ ለ24 መካፈሉ ይቀርና ለ27 ይከፋፈላል ማለት ነው፡፡ ከዚህ በኋላ የምናደርገው በመጀመሪያው አስል (24) የደረሳቸውን ድርሻ(ሰህም) በ”ዐውሉ” ማካፈል ይኾናል፡-
ሚስት (3/27)፣ ሴቶች (16/27)፣ አባት (4/27)፣ እናት (4/27)
ይህ አዲሱ የዐውል ክፍልፋይ ኹሉም ወራሾች መጀመሪያ ከሚኖራቸው ድርሻ ዝቅ ብለው ያለምንም ሒሳባዊ ስህተት የሚካፈሉበት ሒደት ነው፡፡ ለምሳሌ ሚስትን በመጀመሪያው አስል (24) እናካፍላት ብንል ይደርሳት የነበረው 3/24 ነበር፡፡ ይህ ማለት ጠቅላላ ንበረቱ 24 ቦታ ተከፋፍሎ ለሚስት 3/24 ወይም 1/8 ው ይደርሳት ነበር ማለት ነው፡፡ በዐውል ሒሳብ ግን ከመጀመሪያው ዝቅ ብላ 3/27 ወይም 1/9 እንድትወርስ ይደረጋል፡፡
——————————
የመጨረሻው ሥራችን የሚኾነው በዐውሉ መስረት የደረሳቸውን ድርሻ በጠቅላላው ውርስ ገንዘብ ማባዛት ነው፡-
ሚስት (3/27) (48000) = 5333.33
ሴቶች (16/27) (48000) =28,444.44
አባት (4/27) (48000) = 7111.11
እናት (4/27) (48000) = 7111.11
———————–
ንዑስ ድምር = 47, 999.99~ 48,000
ወዳጄ ከላይ ያስቀመጥነው ሰንጠረዥ ላይ አባት ከድርሻው ባሻገር የተረፈ ካለ ይውስዳል እንዳልን ልብ ይሏል፡፡ ግን አብረን እንዳየነው ኹሉም ድርሻውን ከወሰደ በኋላ ምንም ትርፍ ብር ስለሌለ አባት መጀመሪያ በደረሰው ላይ ይጸናል፡፡
———————-
አኹን “ክርስቶስን” እንድንቀበል የጠሩን ወገኖች ኢስላም ምን ያህል ጥልቅ እምነትና ሳይንሳዊ እንደኾነ የተረዱ ይመስለኛል፡፡ ቀጥለን እኛም እስኪ እናንተው ያነሳችኋቸው ሰዎች 48000 ብር ለመውረስ ቢመጡ ከመጽሐፍ ቅዱስ አኳያ እንዴት እንደምታከፋፍሏቸው አሳዩን ብለን እንጠይቃለን፡፡
——————
«ጥራት ይገባህ፤ ከአስተማርከን ነገር በስተቀር ለኛ ዕውቀት የለንም፡፡ አንተ ዐዋቂው ጥበበኛው አንተ ብቻ ነህና»
አልበቀራህ/32
ቸር እንሰንብት

ኢልያህ ማህሙድ

በአላህ ስም እጅግ አዛኝ እጅግ ሩህሩህ በኾነው እንጀምርና በመቀምቀሚያው ዘመን የመጨረሻ ነብይ ኾነው በተላኩ ሙሐመድ (ሰለላሁ ዐለይሂ ወሰለም) ላይ የአላህ ሰላምና እዝነት ይውረድ ብለን ቀጠልን፡፡ ወዳጄ እንደምን ከረሙ? ዛሬ በአላህ ፈቃድ ከላይ ርእስ ባደረግነው ላይ አንድ ሰው ቁርአን በግልጽ ተሳስቷል በሚል ከውርስ ጋር የተያያ ስሌት አምጥቶ “ ይህ እጅግ ግልጽ የኾነ ስህተት ነው፤ ፈጣሪ እንዲህ ዓይነት የኹለተኛ ክፍል ተማሪ የማይሰራውን እንኳን ስህተት ይሰራል ብሎ ማመን አይቻልም…ይህ ቁርአን በእርግጥም የፈጣሪ ቃል አለመኾኑን ያረጋግጣል…” ካለ በኋላ “ሙስሊሞች…ወደ ክርስቶስ ትመጡ ዘንድ የዘወትር ጸሎታችን ነው” ብሎ ወደ ራሱ ሃይማኖት ጋብዞናል፡፡ ወዳጄ እስኪ አብረን ስሌቱን እንስራና ማን ወደ ሃይማኖቱ መጋበዝ እንዳለበት በጋራ እንፍረድ!!!እንደ ኹሌውም በምንሰራው ስራ ኣላህ ኢኽላሱን እንዲለግሰን፣ ከታይታና ይስሙልኝ ከነፍስያም ግራሞት እንዲጠብቀን እንለምናለን፡፡

ሰውዮው ሲሞት ትቶት የሄደው የገንዘብ መጠን 48000፣ ለውርስ የቀረቡት የቤተሰብ አባላት ደግሞ እንደሚከተሉት ናቸው፡-

1. ሚስት
2. ሦስት ሴት ልጆች
3. እናትና አባት

ሚስት በዚህ አግባብ ትወርሳለች “ለናንተም ልጅ ባይኖራችሁ ከተዋችሁት ንብረት ለእነርሱ (ለሚስቶች) ከአራት አንድ አላቸው፡፡ ለእናንተም ልጅ ቢኖራችሁ ከተዋችሁት ንብረት ለእነርሱ ከስምንት አንድ አላቸው” አኒሳእ/12
ሴቶች በዚህ አግባብ ይወርሳሉ “ከሁለት በላይም የኾኑ ሴቶች ብቻ ቢኾኑ ለእነሱ (ሟቹ) ከተወው ረጀት (ድርሻ) ከሦስት ሁለት እጁ አላቸው፡፡ አንዲትም ብትኾን ለርሷ ግማሹ አላት፡፡” አኒሳእ/11

አባትና እናት በዚህ አግባብ ይወርሳሉ “ለአባትና ለእናቱም ለእርሱ ልጅ እንዳለው ከሁለቱ ለያንዳንዱ ከስድስት አንድ አላቸው፡፡ ለእርሱም ልጅ ባይኖረውና ወላጆቹ ቢወርሱት ለእናቱ ሲሶው አላት፡፡ ለእርሱም ወንድሞችና እኅቶች ቢኖሩት ለናቱ ከስድስት አንድ አላት፡፡” አኒሳእ 11
ከወንዶች ውርስ አኳያ መልክተኛው (ሰለላሁ ዐለይሂ ወሰለም) እንዲህ ብለዋል “ ውርሶችን ለሚገባቸው አካላት አድርሱ፤ የተረፈ ካለ (ለመውረስ ከመጡት ወንዶች መካከል) በውርስ የበላይ ለኾነው ስጡ”

አኹን ወደ ማከፋፈሉ እንግባና ያሉትን ሕግጋት እንይ፡-

አስል 24
ሚስት (1/8) = 3
3 ሴቶች (2/3) = 16
እናት (1/6) = 4
አባት (1/6) እና የተረፈ ካለ = 4

ለእነዚህ ክፍልፋይ ቁጥሮች አካፋይ ኾኖ በጋራ የሚያገለግለው ቁጥር 24 ነው፡፡ይህንን በውረስ ሳይንስ “አስል” እንለዋለን፡፡ ይህ ማለት የሚወረሰው ንብረት ለ24 ይካፈላል ማለት ነው፡፡ ከዚያ በፊት ግን የእያንዳንዱን ሰው ድርሻ ከጠቅላላው 24 ላይ እያነሳን እናካፍል፡፡ ከላይ ሰንጠረዢ ላይ እንደምናየው ሚስት 3 እጅ (ከ24 ላይ1/8 ኛውን ስናነሳ ማለት ነው)፤ ሴቶቹ 16 እጅ፣ እናት 4 እጅ፤ አባትም 4 እጅ ይደርሳቸዋል፡፡ ነገር ግን ይህንን ድርሻቸውን ስንደምር 24 ሳይኾን 27 ይመጣል፡፡

ቁርአን ተሳስቷል ብለው የደመደሙ አካላት እዚህ ድረስ መጥተው ከዚያም ምን መደረግ እንዳለበት ሳያውቁ በቀጥታ በክፍልፋዩ የሚወረሰውን 48,000 ብር አባዙና 54,000 ብር ላይ ደረሱ፡-
ሚስት (1/8) ( 48,000)= 6000
ሴቶች (2/3)(48000)= 32000
እናት (1/6)(48000)=8000

አባት (1/6)(48000)=8000

ጠቅላላ ድምር = 54,000

---

በኢስላም ውርስ ሕግ ንብረቱን ማከፋፈል ከመጀመራችን በፊት፣ “አስሉን” ለኹሉም ባለመበት ካከፋፈልን በኋላ የድርሻዎቹ ድምር ከ”አስሉ” እኩል ካልኾነ “ዐውል” የሚባል ሌላ ሒሳብ ውስጥ እንገባለን፡፡ ለምሳሌ እዚህ ጋር የኹሉንም ድርሻ (ሰህም) ስንደምር ሚስት (3) + ሴቶች (16) + አባት (4) + እናት (4) = 27 ይመጣል፡፡ ይህ ደግመ ከአስሉ (24) ይበልጣል፡፡ ስለዚህ “ዐውል” ስናደርገው አስሉ 24 መኾኑ ይቀርና 27 ይኾናል፡፡ ይህ ማለት ጠቅላላ ንብረቱ ለ24 መካፈሉ ይቀርና ለ27 ይከፋፈላል ማለት ነው፡፡ ከዚህ በኋላ የምናደርገው በመጀመሪያው አስል (24) የደረሳቸውን ድርሻ(ሰህም) በ”ዐውሉ” ማካፈል ይኾናል፡-
ሚስት (3/27)፣ ሴቶች (16/27)፣ አባት (4/27)፣ እናት (4/27)

ይህ አዲሱ የዐውል ክፍልፋይ ኹሉም ወራሾች መጀመሪያ ከሚኖራቸው ድርሻ ዝቅ ብለው ያለምንም ሒሳባዊ ስህተት የሚካፈሉበት ሒደት ነው፡፡ ለምሳሌ ሚስትን በመጀመሪያው አስል (24) እናካፍላት ብንል ይደርሳት የነበረው 3/24 ነበር፡፡ ይህ ማለት ጠቅላላ ንበረቱ 24 ቦታ ተከፋፍሎ ለሚስት 3/24 ወይም 1/8 ው ይደርሳት ነበር ማለት ነው፡፡ በዐውል ሒሳብ ግን ከመጀመሪያው ዝቅ ብላ 3/27 ወይም 1/9 እንድትወርስ ይደረጋል፡፡

የመጨረሻው ሥራችን የሚኾነው በዐውሉ መስረት የደረሳቸውን ድርሻ በጠቅላላው ውርስ ገንዘብ ማባዛት ነው፡-
ሚስት (3/27) (48000) = 5333.33
ሴቶች (16/27) (48000) =28,444.44
አባት (4/27) (48000) = 7111.11
እናት (4/27) (48000) = 7111.11

---

ንዑስ ድምር = 47, 999.99~ 48,000

ወዳጄ ከላይ ያስቀመጥነው ሰንጠረዥ ላይ አባት ከድርሻው ባሻገር የተረፈ ካለ ይውስዳል እንዳልን ልብ ይሏል፡፡ ግን አብረን እንዳየነው ኹሉም ድርሻውን ከወሰደ በኋላ ምንም ትርፍ ብር ስለሌለ አባት መጀመሪያ በደረሰው ላይ ይጸናል፡፡

አኹን “ክርስቶስን” እንድንቀበል የጠሩን ወገኖች ኢስላም ምን ያህል ጥልቅ እምነትና ሳይንሳዊ እንደኾነ የተረዱ ይመስለኛል፡፡ ቀጥለን እኛም እስኪ እናንተው ያነሳችኋቸው ሰዎች 48000 ብር ለመውረስ ቢመጡ ከመጽሐፍ ቅዱስ አኳያ እንዴት እንደምታከፋፍሏቸው አሳዩን ብለን እንጠይቃለን፡፡

«ጥራት ይገባህ፤ ከአስተማርከን ነገር በስተቀር ለኛ ዕውቀት የለንም፡፡ አንተ ዐዋቂው ጥበበኛው አንተ ብቻ ነህና»
አልበቀራህ/32
ቸር እንሰንብት

(የሕያ ኢብኑ ኑህ)

ኩረጃን በተመለከተ ወደ መጽሀፍ ቅዱስ ስትቀርቡ ትርጉሙ እራሱ ሊጠፋባችሁ ይችላል። አንድ መጽሀፍ ኮረጀ የሚባለው ከሌላ መጽሀፍ ሀሳብን እንደወረደ ሲወስድ ነው። ልብ በሉ “ከሌላ መጽሀፍ”..! መጽሀፍ ቅዱስ ውስጥ ግን ፀሀፍቱ እራሱ እርስበርስ እዚያው ሲኮራጁ ታስተውላላችሁ። የሚኮራረጁት አንድ አንቀጽ ወይንም ሁለት አንቀፅ ብቻ አይደለም፤ ከሞላ ጎደል ሙሉ ምዕራፍ ነው። ይህንን አስቂኝም አስገራሚም ጉዳይ እስኪ በማስረጃ እናድርገው።

መጽሀፍ ቅዱስን ስንከፍት  የትንቢተ ኢሳያስ ምዕራፍ 37 ስር ያሉ አንቀፆች ያለምንም መለዋወጥ በመጽሀፈ ነገስት ካልዕ 19 ላይ ይገኛሉ። እንዲሁ ተራ መመሳሰል ብቻ እንዳይመስላችሁ። የሰነፍ ኩረጃ እንደሆነ በሚያሳብቅ መልኩ ቃል በቃል ያለምንም መለዋወጥ ነው አንደኛው ከአንደኛው የቀዳ..!

❐ አንቀፆቹን አስቀምጨ ፍርዱን ለእናንተ ከመስጠቴ በፊት መጽሀፍቶቹ የተፃፉበትን ጊዜ እንደ መረጃ ሰጥቻችሁ ልለፍ፦

፩-በርግጥ ከነ አካቴው መጽሀፈ ነገስት የተፃፈበት ጊዜ እንደማይታወቅ የመጽሀፍ ቅዱስ ምሁራን ይገልፃሉ። መምህር ያሬድ ሽፈራው “የመጽሀፍ ቅዱስ ታሪካዊ አመጣጥ” በሚለው መጽሀፉ ቅጽ 1 ገፅ 25 ላይ ከመገመት ውጭ ትክክለኛው ጊዜ እንደማይታወቅ ገልፆ ግምቱ ከክርስቶስ ልደት በፊት ከ586-539 ሊሆን እንደሚችል ያስቀምጣል። ማኅበረ ቅዱሳን ባዘጋጀውና መምህር ቸርነት አበበ ባዘጋጁት “መሠረታዊ የመጽሀፍ ቅዱስ አጠናን ዘዴ” በሚለው መጽሀፍ ላይ ገፅ 138 ጀምሮ በደፈናው ጸሀፊውም ጊዜውም እንደማይታወቅ ጠቅሶ ያልፋል። 

፪- ትንቢተ ኢሳያስን በተመለከተ መምህር ቸርነት አበበ እንደገለፁት የተጻፈው ከክርስቶስ ልደት በፊት 888-740 ሊሆን እንደሚችል ያስቀምጣሉ። Ibid 204

ይህንን እንደመግቢያ ካየን ሁለቱን ምዕራፎች ከታች ላስቀምጥላችሁና በፍጹም ተመሳሳይነታቸው ተገረሙ። በርግጥ ኮርጇል ብላችሁ የምትወቅሱት ሰው ላይኖር ይችላል፤ ምክንያቱም የሁለቱም መጽሀፍት ጸሀፊዎች ከግምት ውጭ በትክክል ማን እንደጻፈው አይታወቅም 🙂

ማስታወሻ፦ ቦታ ለመቆጠብ ከምዕራፎቹ የምጠቅሰው ሶስት አንቀፆች ብቻ ሲሆን የቀረውን ክፍል እናንተው ከፍታችሁ ማረጋገጥ ትችላላችሁ

“እንዲህም ሆነ፤ ንጉሡ ሕዝቅያስ ይህን በሰማ ጊዜ ልብሱን ቀደደ፥ ማቅም ለበሰ፥ ወደ እግዚአብሔርም ቤት ገባ። የቤቱንም አዛዥ ኤልያቄምን ጸሐፊውንም ሳምናስን የካህናቱንም ሽማግሌዎች ማቅ ለብሰው ወደ ነቢዩ ወደ አሞጽ ልጅ ወደ ኢሳይያስ ይሄዱ ዘንድ ላካቸው። እነርሱም፦ ሕዝቅያስ እንዲህ ይላል፦ ይህ ቀን የመከራና የተግሣጽ የዘለፋም ቀን ነው፤ ልጆች የሚወለዱበት ጊዜ ደርሶአል ለመውለድም ኃይል የለም።”

ትንቢተ ኢሳይያስ 37፥1-3

እንለፍ

“ንጉሡም ሕዝቅያስ ይህን በሰማ ጊዜ ልብሱን ቀደደ፥ ማቅም ለበሰ፥ ወደ እግዚአብሔርም ቤት ገባ። የቤቱንም አዛዥ ኤልያቄምን ጸሐፊውንም ሳምናስን የካህናቱንም ሽማግሌዎች ማቅ ለብሰው ወደ ነቢዩ ወደ አሞጽ ልጅ ወደ ኢሳይያስ ይሄዱ ዘንድ ላካቸው። እነርሱም፦ ሕዝቅያስ እንዲህ ይላል፦ ይህ ቀን የመከራና የተግሣጽ የዘለፋም ቀን ነው፤ ልጆች የሚወለዱበት ጊዜ ደርሶአል፥ ለመውለድም ኃይል የለም።”

መጽሐፈ ነገሥት ካልዕ 19፥1-3

*****
ተጨማሪ ንፅፅራዊ ትምህርቶችን ለመከታተል ቴሌግራሜን ጆይን ማድረግ ትችላላችሁ

t.me/yahya5

(የሕያ ኢብኑ ኑህ)

ቁርዓንን በተመለከተ በተለያዩ ጊዜያት ከሚነሱ የክርስቲያኖች መከራከሪያ ሚዛኑ ከፍ ያለ ጥቀስ ብባል ይህኛውን የሚገዳደር ያለ አይመስለኝም። “ቁርአን ከመጽሀፍ ቅዱስ ኮርጇል” የሚለውን በተመለከተ ከአዋቂዎቻቸው እስከ ጀማሪዎቻቸው ድረስ በተመሳሳይ ልሳን ተቀባብለውታል። ይህንን አጀንዳ እጅግ ከመውደዳቸው የተነሳ ስለመጽሀፍ ቅዱስ ጥናት ከተጻፈ መጽሀፍ ውስጥ ሳይቀር አጀንዳውን ሸጎጥ አድርገውት ሲያልፉ ታገኙታላችሁ። መምህር ያሬድ ሽፈራው “የመጽሀፍ ቅዱስ ታሪካዊ አመጣጥ” በሚለው መጽሀፉ ሁለተኛው ቅጽ ላይ በገፅ 37 ላይ ስለዚሁ ጉዳይ ሊዘረዝር ሞክሮ ታገኙታላችሁ።

አንዳንድ እስልምናን በመሀየስ በአማርኛ ቋንቋ መጽሀፍ የፃፉ ሰዎች ደግሞ በዚያው መጽሀፋቸው ያላስተዋሏቸው ተቃርኗዊ ድምዳሜዎችን በዚህ ርዕስ ዙሪያ ፈጽመው ታገኛላችሁ። ለምሳሌ በዚህ ጉዳይ ላይ የሚያወሩ ሁለት መጽሀፍትን ጠቅሸ በቀላሉ ላሳያችሁ።

፩- መጋቢ ዲሰን መንዲድ የተሰኘ ፀሀፊ “እውነቱ ይህ ነው” በሚል ርዕስ ባሳመው መጽሀፉ ገፅ 107 ጀምሮ ቁርአን “ከመጽሀፍ ቅዱስ ስለኮረጃቸው ታሪኮች ያወራል”። የሚገርማችሁ ግን ከዚያ በፊት ጥቂት ገፅ ቀደም ብሎ የቁርአንና የመጽሀፍ ቅዱስ መስማማት በተመለከተ ሲያወራ “..ቁርአንን ሙሉ በሙሉ ስናጠናው የሚያስተምረው ትምህርት ከመጽሀፍ ቅዱስ ጋር የማይስማማና ተቃራኒ ሲሆን ..” ብሎ ሲያትት ነበር። አስቡት እንግዲህ ከመጽሀፍ ቅዱስ ጋር የማያስማማና ተቃራኒ ያሉትን መጽሀፍ ነው መልሰው ደግሞ ከዚያው መጽሀፍ ኮርጇል የሚሉት 🙂 ጸሀፊው ትውስታው አጭር በመሆኑ ምክንያት እንጅ ሁለቱን አርጊውመንቶች አንድ መጽሀፍ ላይ ለመጠቀም አይቸኩልም ነበር።

፪- አማን ገረመው የተሰኘ ፀሀፊ ስሞቹን የሙስሊም በማድረግ ከሚያሳትማቸው መጽሀፍት ውስጥ አንዱ የሆነው “ኢስላም መለኮታዊ ሀይማኖት ነውን?” በተሰኘው መጽሀፉ ገፅ 103 ላይ የቁርአን ምንጭ ብሎ ከዘረዘራቸው ውስጥ አንዱ “ነብዩ ሙሐመድ “ﷺ” መጽሀፉን ከክርስቲያኖች የተማረው” እንደሆነ ለማስረዳት ሲደክም እናየዋለን። የሚያስቀው ክፍል ግን ቀደም ብሎ ከገፅ 63 ጀምሮ ደግሞ “የቁርአን ምንጭ ሰይጣን ነው” በሚል ሊያስረዳ ሲደክም እንደነበር ስታሳስታውሱ ነው። አንድ ሰው የቁርአን ምንጭ መጽሀፍ ቅዱስ ነው ብሎ “ከተነተነ” በኃላ መልሶ “ቁርአን የሰይጣን ቃል ነው” ካለ በተዘዋዋሪ መጽሀፍ ቅዱስ የሰይጣን ቃል መሆኑን መስክሯል ማለት ነው።

የአብዛኛዎቹ የክርስቲያን ፀሀፍት የለመደ ስህተት ይህ ነው። ዋነኛ ግባቸው እስልምናን መተቸት ብቻ ስለሆነ የሚሰድሯቸው አርጊውመንቶች በራሱ እርስበርስ እንደማይባሉ ዞረው ቸክ ማድረግ አይችሉም።

እንደ መነሻ ይህንን ካልን ዛሬ ወደተነሳንበት አጀንዳ ለማለፍ እንሞክር። ዛሬ በመጠኑ ላሳያችሁ የምሞክረው በተደጋጋሚ የሚነሳው የኩረጃ ትርክት ከአመክንዮና ከማስረጃ አንፃር የሚቀርቡ ድረታዎች መሠረት አላቸውን? የሚለውን በመጠኑ ነው።

1- መመሳሰል ሁሌም ኩረጃ አይደለም

ስለቁርአን ኩረጃ የሚያነሱ ክርስቲያኖች የሚነሱበት አንድ የተሳሳተ ምንስኤ/Premise/ አለ። እሱም ቁርአን ውስጥ የሚገኙና ከመጽሀፍ ቅዱስ ጋር የሚመሳሉ ታሪካዊም ሆነ አስተምህሯዊ ምንባቦች ከመጽሀፍ ቅዱስ የተቀዱ ብቻ ናቸው የሚል ነው። የዚህ መሠረቱ መጽሀፍ ቅዱስ ቅድሚያ የነበረ መጽሀፍ ከመሆኑ አንፃር መመሳሰሎች ካሉ በኩረጃ ሊወነጀል የሚገባው የኃለኛው ነው የሚል ጥቅል ድምዳሜ ነው። ይህ ድምዳሜ ግን ሁሌም ትክክል አይሆንም። ከኔ በፊት የነበሩ ግለሰቦች የተናገሩት እውነት እኔ በዘመኔ ብደግመው ኩረጃ ላይሆን ይችላል። ለምሳሌ፦ 1+1 ስንት እንደሆነ ከኔ በፊት የነበሩ ሰዎች የሚያውቁትና የገለፁት ሁኔታ ነው። ያ ማለት ግን ዛሬ ላይ እኔ 1+1 ስንት ነው? ተብየ ብጠየቅና 2 ብየ ብመልስ ከነሱ ቀድቻለሁ ማለት አይደለም። ይህ ከሰው የማትቀዳው ዝንተ አለም የማይቀያየር እውነታ ነው። በተመሳሳይ ምንጫቸው አንድ የሆኑ ነብያት ያመጡት መልዕክት በይዘት ቢመሳሰል አንደኛው ከአንደኛው ቀድቶ ሳይሆን መሠረቱ አንድና አንድ ስለሆነ ብቻ ነው።

ከዚህ ጋር ተያይዞ ለክርስቲያኖች እንደ አብነት የተወሰነ ምሳሌ መጥቀስ እንችላለን። ለምሳሌ ከኦሪትም ሆነ ከወንጌላት መፃፍ በፊት ከአይሁድም ሆነ ከክርስትና እምነት በፊት የነበሩ እምነቶች ውስጥ መጽሀፍ ቅዱስ ጋር የሚመሳሰሉ አመለካከቶች አሏቸው። የጥንት ፋርሶች/Persian Religion/ ብንመለከተ በከፉ መናፍስትና በአምላክ ማንነት ዙሪያ በመጠኑም ቢሆን ከክርስትናው ጋር የሚያስማሙ አስተምህሮቶች ነበሩት። ያ ማለት መጽሀፍ ቅዱስ ከነዚህ እምነቶች ነው ኮርጆ አስተምህሮውን የቀመመው ማለት ነው? ከዚህ በተጨማሪ የጥንት ሜሴፖታሚያ ሀይማኖት ዘንድ የሚታመነውን የጎርፍ መጥለቅለቅ ታሪክ ከመጽሀፍ ቅዱሱ የኖህ ታሪክ ጋር ይመሳሰላልና ምንጩ እሱ ነው ማለት ነው?

2- በኩረጃ የተፈረጁ ታሪኮች

ተኮርጀዋል በሚል በተደጋጋሚ የሚጠቀሱ ታሪኮች በዋነኛነት ጥንተ ነገር አጥኝዎች/Orentalists/ የገለጿቸው ናቸው። ለዚህ ስራ በብዙዎች ዘንድ እንደ መነሻ ተደርጎ የሚቀርበው በ19ኛው ክፍለ ዘመን አብርሐም ጊገር በተሰኘ አይሁድ የተፃፈው መጽሀፍ ነው። መጽሀፉ እንዲሁ መመሳሰሎችን ከመዘርዘር በዘለለ በነብዩ ሙሐመድ “ﷺ” ጊዜ የትኛው የአይሁድ መጽሀፍ በየትኛው ክፍል እንደነበር እራሱ አያትትም። ከዚያም በተጨማሪ ነብዩ ሙሐመድን “ﷺ” በምን መልኩ ይህን ሊያውቁ ቻሉ? የትኛው ራባይ አስተማራቸው? የሚለውን አሰመልክቶም ምንም የሚሰጠው ማብራሪያ የለም። ይህንን በመያዝ ክርስቲያኖቹ በእንግሊዝኛ አጅግ ብዙ መጽሀፎችን አዘጋጅተዋል። በአንድ ወቅት ከሸይኽ አህመድ ዲዳት ጋር የተከራከረው አረብ ክርስቲያን አኒስ ሽሮሽም የአብርሀምን ስራ መሠረት አድርጎ መጽሀፍ አሰናድቶ ተመልክቻለሁ። የሀገራችን ተርጓሚዎችም እንደተመቻቸው ልክ የተወሰኑትን በየስራዎቻቸው ለመዝገን ሞክረዋል። መምህር ያሬድ ሽፈራው “የመጽሀፍ ቅዱስ ታሪካዊ አመጣጥ” በሚለው ስራው ቅጽ ፪ በገፅ 37 ከብሉይ ኪዳን ሁለት ጠቅሷል። መጋቢ ዲሰን መንዲድም በተመሳሳይ “እውነቱ ይህ ነው” በተሰኘው መጽሀፉ ገፅ 107-109 ባለው ክፍል ከብሉይ ኪዳን 12 ለመጥቀስ ሞክሯል።

❐ ታዲያ እነዚህ መመሳሰሎች ኩረጃዎች ናቸው?

ከላይ እንደገለፅኩት የታሪኮቹ መመሳሰል “ኩረጃ ነው” የሚል ድምዳሜ ውስጥ አይከተንም። የኖህ አስተምህሮና የሙሴ አስተምህሮ መመሳሰል አንደኛው ኮራጅ ነው አያስብልም። ሁለቱም መሠረታቸው ተመሳሳይ ከመሆኑ አንፃር የአስተምህሯቸው መመሳሰል የሚጠበቅ ነው። ከዚያ በዘለለ ደግሞ እርምት የሚያስፈልጋቸው አንዳንድ ቅጥፈቶችም አሉ። ለአብነት አንዳንድ ፀሀፍት ነብዩ ሙሐመድ “ﷺ” ከብሉይና አዲስ ብቻ ሳይሆን ከአይሁድ ታልሙዶችም ጭምር ወስደዋል የሚሉ ክሶችን በማቅረብ ብዙ መመሳሎችን ይጠቅሳሉ። የመጽሀፍቱን መብዛት የተመለከተ ተራ ሰው እንኳን ቢሆን “ነብዩ ሙሐመድ ከአይሁዳውኑም በላይ ስለነዚህ ሁሉ መጽሀፍት የሚያቁ ሊቅ ነበሩንዴ?” ብሎ መገረሙ አይቀርም። የሚጠቀሱ የአይሁድ ምንጮች ብዛት ምን ያክል ክሱ እንደተጋነነ ያሳያል። ወይንም እንደ እውቁ ኦሬንታሊስት ኸርበርት በርግ ገለፃ  Polemic/ ስህተትን የመፈለግ ብቻ አዝማማያን የተከተሉ ናቸው።

ከነዚህ ውስጥ ግን ምናልባት መዳሰስ የሚኖርባቸው የተወሰኑ ቅጥፈቶች ይኖራሉ። ለአብነት በቁርአን የተጠቀሰው የሰበዕ ታሪክ (በሱራ 27) በአይሁድ መጽሀፍት ውስጥ ይገኛል የሚለው የተዛባ ክስ ነው። ይገኝበታል የተባለው የመጽሀፈ አስቴር “ታርጉም” መጽሀፍ የተፃፈበትን አመት ለተመለከተ ሰው ከነአካቴው ከቁርአን በኃላ እንደሆነ ይገነዘባል። የመጀመሪያው ታርጉም የተፃፈው በ700 ገደማ ሲሆን ሁለተኛው ታርጉም ደግሞ የተፃፈው በ800 አመት ገደማ ነው። ይህ ማለት ከነብዩ ሙሐመድ “ﷺ” መሞት ከብዙ አመታት በኃላ ማለት ነው (“Esther”, The Jewish Encyclopedia ገፅ 238)

እንደ ኢንሳይክሎፒዲያ ጁዳይካ ገለፃ ከሆነ ደግሞ የዚህ መጽሀፍ ፀሀፊ የተወሰኑ የአረብኛ ፁሁፎችን እንደምንጭነት ተጠቅሞ ነበር ይለናል (Targum Sheni”, Encyclopaedia Judaica) ይህ ማለት ፀሀፊው እራሱ የነበረው ከነብዩ ሙሐመድ “ﷺ” ህልፈት ከብዙ አመታት በኃላ ሲሆን ለዚህ ፁሁፉም የተለያዩ አረብኛ ምንጮችን ተጠቅሞ ነበር። ከዚህ የምንረዳው የመመሳሰሉ ምክንያት ቁርአን ከዚህ መጽሀፍ በመውሰዱ ሳይሆን ኃላ ላይ የመጣው ይህ ግለሰብ ኢንሳይክሎፒዲያ ጁዳይካ እንዳለው ቁርአንን እራሱንም ሆነ ሌሎች ቁርአንን መሠረት አድርገው የተፃፉ አረብኛ ፁሁፎችን በመጠቀሙ ሳቢያ ነው።

❐ ሲጠቃለል

የኩረጃ ታሪኮች ከላይ ከጠቀስናቸው ሁለት ምክንያቶች አይወጡም። አንደኛው ቁርአን መለኮታዊ ከመሆኑ አንፃር ቀደምት ነብያት ካስተማሯቸው ትምህርቶች ጋር የሚመሳሰሉ ይዘቶችን መያዙ ሲሆን ሁለተኛው ደግሞ ከታች እንደገለፅነው በእርዕስቱ ዙሪያ የሚነሱ ቅጥፈቶች ናቸው። አሏህ ﷻ ቢፈቅድና እድሜውን ቢሰጠኝ ከቅጥፈቶቹ ብዙዎችን በአሏህ ﷻ ፍቃድ ወደፊት ለማብራራት እሞክራለሁ። ለመግቢያ ይሆን ዘንድ በአርዕስቱ ዙሪያ የፃፍኩት ፁሁፍ ይህንን ይመስላል፤ ወቢሏህ ተውፊቅ ወሰላሙ ወረህመቱላሂ ወበረካቱሁ..!

በአቡ ሀይደር

በአላህ ሥም እጅግ በጣም ሩኅሩህ በጣም አዛኝ በኾነው
ክብርና ምሥጋና ለዓለማቱ ጌታ ለአላህ የተገባ ይሁን (አል-ፋቲሓ 2) የአላህ ውዳሴና ሰላም የሰው ዘር ታላቅ መሪ ለኾኑት ለነቢዩ ሙሐመድ (አል-አሕዛብ 56) ለመላው የአላህ መልክተኞች (አል-ሷፍፋት 181) የሐቅንም መንገድ በተከተለ ሁሉ ላይ ይሁን (ጣሀ 47)፡፡

1/ ሶላት በተግባር ከሚገለጹ የዒባዳህ (አምልኮ) ዘርፎች ውስጥ ግንባር ቀደም ተጠቃሹ ነው፡፡ ከሶላት የሚበልጥ የዒባዳ ዘርፍ በኢስላም ውስጥ የለም፡፡ ሶላት በአላህና በባሪያው መካከል ያለ ብቸኛ የግንኙነት መስመር ነው፡፡ አንድ ሰው በሶላት ውስጥ ሆኖ ጌታውን ያወድሳል፣ ችግሩን በመግለጽ አላህን ይማጸናል፣ የኃጢአት ይቅርታን ይጠይቃል፣ የመጨረሻው ቤቱ እንዲስተካከል ዱዓእ ያደርጋል…፡፡ በቃ ሶላት ለሙስሊም ሁሉ ነገሩ ነው፡፡ ከዱንያ ጭንቆች፣ ከስራ ድካም ሁሉ የሚያርፈው ሶላት ውስጥ ሲገባ ነው፡፡

ሶላት በኢስላም ውስጥ ያለው ደረጃ እጅግ የላቀ መሆኑን ከሚያመላክቱት አንዱ የኩፍርና የኢማን መለያ መሆኑ ነው፡፡ ይህም ማለት ሶላትን የሚሰግድ ሰው ሙስሊም ሲሆን፡ የማይሰግድ ደግሞ ካፊር ይባላል ማለት ነው፡፡ ይህን የተመለከቱ ሐዲሦችን ቀጥለን እንይ፡-

ጃቢር ኢብኒ-ዐብዲላህ (ረዲየላሁ ዐንሁ) የአላህ መልክተኛ (ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም) እንዲህ ሲሉ ሰማሁ አለ፡- “በሰውየውና በኩፍር መሐከል ያለው ነገር ቢኖር ሶላት መተዉ ብቻ ነው” (ሙስሊም)፡፡
የሐዲሡ መልእክት ሶላትን የተወ ሰው ወደ ኩፍር ለመግባት ምንም የሚቀረው ነገር የለም ነው፡፡ ሶላትን የተወ ጊዜ ከፈረ ማለት ነው፡፡ በሌላ ሐዲሥ ላይ ደግሞ መልክተኛው (ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም) እንዲህ ይላሉ፡- “በኛና በነሱ (በሙሽሪኮች) መሐከል ያለው የቃል-ኪዳን ምልክት ሶላት ነው፡ የተዋትም ሰው በርግጥ ከፈረ” (ቲርሚዚይ)፡፡
ዐብዱላህ ኢብኑ-ሸቂቅ አል-ዑቀይሊይ (ረሒመሁላህ) እንዲህ አለ፡- “የአላህ መልክተኛ (ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም) ባልደረቦች ሳይሰሩት መተውን እንደ ኩፍር የሚመለከቱት ነገር ከሶላት ውጪ ሌላ ነገር አልነበረም” (ቲርሚዚይ 2622)፡፡
ነገ የውሙል ቂያም የባሮች ሥራ በትክክለኛ ሚዛን ሲመዘን መጀመሪያ የሚመዘነው ከስራ ሶላት ነው፡፡ ሶላቱ ከተስተካከለ ሌላው ስራው ሁሉ ይስተካከላል፡፡ ሶላቱ ከተበላሸ ሌላው ስራ ሁሉ ይበላሻል፡፡ ይህ በመሆኑም ሶላት ላይ ልዩ ትኩረት ሊደረግበት ይገባል ማለት ነው፡-
‹‹የውሙል ቂያም ሰዎች ከስራቸው መጀመሪያ የሚተሳሰቡት ሶላታቸውን ነው፡፡›› (አቡ ዳዉድ 864)፡፡

2/ ሶላት እኛ በፈለግነው ቀንና ሰዓት የምንፈጽመው የአምልኮ ተግባር ሳይሆን፡ የተወሰነ ሰዓትና መጠን ያለው አላህ ባዘዘው መልኩ የሚፈጸም የአምልኮ ስራ ነው፡፡ ሶላትን ሰግዶ መገኘት ብቻ ሳይሆን፡ አሰጋገዳችንም እሱ እንዳዘዘን መተግበሩ በራሱ አላህን ከመገዛት የሚመደብ ነው፡-
“ሶላትንም በፈጸማችሁ ጊዜ ቆማችሁም ተቀምጣችሁም በጎኖቻችሁም ላይ ተጋድማችሁ አላህን አውሱ። በረጋችሁም ጊዜ ሶላትን (አሟልታችሁ) ስገዱ። ሶላት በምእመናን ላይ በጊዜያት የተወሰነች ግዴታ ናትና።” (ሱረቱ-ኒሳእ 4፡103)፡፡

3/ ጌታችን አላህ በቅርኣኑ ‹‹አላህን የቻላችሁትን ያህል ፍሩት…›› ይላል (ሱረቱ-ተጋቡን 64፡16)፡፡ እሱ ጌታችን አላህም ለባሮቹ በጣም አዛኝ ከመኾኑ የተነሳ ‹‹አላህ ነፍስን ከችሎታዋ በላይ አያስገድዳትም›› ይላል (ሱረቱል በቀራህ 2፡286)፡፡ ከነዚህ ቁርኣናዊ ምክሮች በመነሳት፡ አንድ ሙስሊም የኾነ ሰው ፈጅር ሶላትን በወቅቱ ተነስቶ ለመስገድ ጥረት ማድረግ ይጠበቅበታል፡፡ ፈጅር ለመነሳትም የሚያግዙ (ሰበብ የሚኾኑ) ነገራትንም መጠቀም ግድ ይኾንበታል፡፡ በሚተኛ ሰአት ቶሎ ብሎ በግዜ መተኛት፣ ከእንቅልፍ የሚቀሰቅሱ አላርሞችን መጠቀም፣ ሌሎች አብረውት የሚኖሩ ለፈጅር ሶላት የሚነሱ ወንድምና እሕቶች ካሉ፡ እነሱ እንዲቀሰቅሱት አደራ ማለት ይጠበቅበታል፡፡ ይህንና መሰል ሰበቦችን ተጠቅሞ ከመኝታው መነሳት ካልቻለና እንቅልፍ ካሸነፈው፡ እንቅልፉ ለሱ ዑዝር ነው፡፡ በነቃ ጊዜ ሶላቱን ይሰግዳል፡፡ ረሱል (ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም) እንደተናገሩት፡- “በእንቅልፍ ውስጥ ማጉደል የለም፡፡ ማጉደል ማለት በንቃት እያሉ ሌላ ሶላት እስኪገባ ሶላትን ከወቅቱ ማሳለፉ ነው” ብለዋልና፡፡ (ሙስሊም 1594)፡፡

ነገር ግን ያለ-ምንም ምክንያት አርፍዶ በለሊት እየተኛ፣ የማንቂያ ደውሎችን መጠቀም እየቻለ ሳይጠቀም ቢቀር፣ መንድምና እሕቶቹን እንዲቀሰቅሱት አደራ ማለት እየቻለ በቸልተኝነት ይተወውና ኋላ ላይ ሶላቱ ቢያልፈው ግለሰቡ ከተጠያቂነት አይድንም፡፡ ኃጢአተና ኾኗልና፡፡ ይህ ተግባር (ሶላቱን ከወቅቱ ማውጣት) ሁሌም የሚደጋገም ከኾነ ደግሞ፡ ግለሰቡን ከኢስላም አጥር ሊያስወጣው ሁሉ እንደሚችል የኢስላም ሊቃውንት ይገልጻሉ፡፡ (ፈታዋ ኑሩን ዐለ-ዶርብ፡ ጥራዝ 7፡ ገጽ 129-136)፡፡

4/ በእንቅልፍ ሰበብ የፈጅር ሶላት ያመለጠው ሰው፡ ፈጅርን መስገድ ያለበት፡ ወዲያውኑ እንደነቃ ነው፡፡ የዙህር ሶላት እስኪመጣ ወይንም የነገው ፈጅር እስሲገባ መጠበቅ የለበትም፡፡ ፀሀይ ከወጣች በኋላ ቢነቃ፡ ወዲያውኑ ተነስቶ ሶላቱን መፈጸም አለበት፡፡
አነስ ኢብኑ ማሊክ (ረዲየላሁ ዐንሁ) እንዳስተላለፈው የአላህ ነቢይ (ዐለይሂ-ሶላቱ ወስ-ሰላም) እንዲህ አሉ፡- “አንድን ሶላት ከመስገድ የረሳ ሰው፡ ባስታወሳት ጊዜ ወዲያውኑ ይስገዳት፡፡ ከዚህ ውጭ ሌላ ከፍፋራህ (ማካካሻ) የላትምና፡፡ አላህም ‹‹ ሶላትንም (በእርሷ) እኔን ለማውሳት (ወይም ባስታወስካት ጊዜ) ስገድ፡፡›› ብሏልና” (ቡኻሪይ 597፣ ሙስሊም 684)፡፡

5/ ፈጅር ሶላትን በእንቅልፍ ወይንም በመርሳት ሰበብ ወቅቱ ካለፈ በኋላ ያስታወሰ (የነቃ) ሰው፡ ቅድሚያ ከፈርዱ በፊት ሁለት ረክዐህ የፈጅርን ሱንና ሶላት መስገድ ይችላል፡፡ በላጩም እሱ ነው፡፡ በተጨማሪም አዛንና ኢቃም ማለት፡ ድምጹንም ከፍ አድርጎ በመቅራት ሶላቱን መፈጸም ይችላል፡፡ ከአቢ ቀታዳህ (ረዲየላሁ ዐንሁ) እንደተላለፈው፡ ረሱሉላህ (ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም) በአንድ የለሊት ጉዞአቸው ላይ ከሶሓቦች ጋር ተኝተው፡ ሁሉንም ፈጅር አምልጧቸው፡ ፀሀይ ከወጣ በኋላ፡ በፀሀዩ ሙቀት ሰበብ ቅድሚያ የአላህ መልክተኛ (ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም) ይነቃሉ፡፡ በመቀጠልም ሶሓቦች በመደንገጥ ይነሳሉ፡፡ የተኙበትን ስፍራ ለቀው ይሄዱና ዉዱእ አድርገው ቢላልም (ረዲየላሁ ዐንሁ) አዛን ያደርግና፡ የአላህ መልክተኛም (ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም) ሁለት ረክዐህ ሱንና ይሰግዱና በመቀጠልም ፈርዱን ሶላት ያሰግዳሉ፡፡ (ሶሒሕ ሙስሊም 1594)፡፡
(ሸይኽ ኢብኑ ባዝ፡ http://www.binbaz.org.sa/noor/6239 ፣ ሸይኽ ሷሊሕ አል-ሙነጂድ፡ https://islamqa.info/ar/209169 )፡፡

6/ ፀሀይ ልትወጣ አካባቢ ከእንቅልፉ የነቃ ሰው፡ ፀሀይ ወጥታ ከፍ እስክትል መጠበቅ የለበትም፡፡ ቶሎ ወደ ሶላቱ መቸኮል ነው ያለበት፡፡ እየሰገደ እንኳ በሁለተኛው ረክዐህ ላይ ፀሀይ ብትወጣ፡ የፈጅርን ሶላት ከፀሀይ መውጣት በፊት አንድ ረክዐህ ስላገኘ፡ ሶላቱን እንዳገኘ ይቆጠራልና፡፡ ቀሪዎቹን ረክዐዎች በቀጣዩ የሶላት ወቅት ውስጥ ቢሰግዳቸውም ማለት ነው፡፡

ከአቢ ሁረይራህ (ረዲየላሁ ዐንሁ) እንደተላለፈው የአላህ መልክተኛ (ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም) እንዲህ አሉ፡- “ከሱብሒ ሶላት አንድ ረክዐን ከፀሀይ መውጣት በፊት ያገኘ ሰው፡ በርግጥም ሱብሒን አግኝቷል፡፡ ከዐሱር ሶላት አንድ ረክዐን

ፀሀይ ከመግባቷ በፊት ያገኘ (የሰገደ) ሰው፡ በርግጥም የዐሱርን ሶላት አግኝቷል” (ቡኻሪይ 579፣ ቲርሚዚይ 186፣ ኢብኑ ማጀህ 700)፡፡ ወላሁ አዕለም!!